بهینه کردن مصرف آب در بخش کشاورزی منطقه سیستان :(کاربرد رهیافت فازی)

کمبود منابع تولید سبب شده، که روش های تخصیص بهینه منابع کمیاب بین فعالیت های مختلف روزبه روز گسترش یابد. ایران از جمله کشورهایی است که در مناطق خشک و نیمه خشک جهان قرار دارد و همواره با معضل کمبود آب مواجه بوده و همچنین بحران خشکسالی در سال های اخیر، کشور را بیشتر از گذشته با این معضل درگیر نموده است. در نگرش جدید جهان، آب کالایی اقتصادی اجتماعی بوده و به عنوان نیاز اولیه انسان محسوب می شود، نیاز به آب طیف گسترده ای را شامل می شود که از عمده ترین آنها می توان به آب مورد نیاز کشاورزی اشاره کرد. کمبود این منابع تولید مناسب سبب شده است که روش تخصیص بهینه منابع کمیاب بین فعالیت های مختلف روز به روز گسترش یابد. در برنامه ریزی منابع آب باید تمام عوامل تاثیر گذار مد نظرقرار گرفته شوند. روشن است ارائه یک طرح مشخص که تمام عوامل را در نظر بگیرد بسیار پیچیده خواهد بود. در چنین مواقعی، بهینه سازی روشی است که به وسیله آن بهترین جواب ممکن برای یک مسئله با توجه به هدف های تعیین شده و قید های موجود، که همه با توابع و روابط ریاضی مشخص شده اند تعیین می شود. با توجه به وجود نوسان آب در منطقه سیستان و ضرایب مورد استفاده در تابع هدف و محدودیت ها و غیر دقیق بودن این ضرایب از برنامه ریزی فازی استفاده گردید. که این مدل برنامه ریزی به دلیل کاربردی بودن و چند هدفه بودن و امکان بکارگیری در مدیریت منابع آب، بعنوان گزینه مناسب انتخاب گردید. که هدف این مطالعه تدوین و تعیین الگوی کشت مناسب با بهره برداری بهینه از منابع آب و چگونگی تخصیص آب بین گیاهان زارعی بوده ، به نحوی که تاثیرات سوء کم آبی به حداقل ممکن برسد. بدین منظور پرسشنامه ای 2بخشی که بخش اول آن مربوط به اهداف و اهمیت آنها براساس روش فازی و بخش دوم مربوط به وضعیت مزرعه و ضرایب فنی تولید و نیازمندیهای مدل فازی بود، تدوین و به تعداد 118 عدد تکمیل گردید. همچنین برای استخراج و تجزیه تحلیل نتایج از نرم افزار qsb استفاده شد. که از این طریق الگوی کشت در دو حالت فعلی و بهینه با توجه به محدودیت های منطقه تعیین شد. نتایج الگوی کشت بهینه نشان داد که امکان کاهش سطح زیر کشت وکاهش میزان مصرف آب باتوجه به عملکرد بالا و در نتیجه بهره برداری پایدار از منابع آب در بخش کشاورزی منطقه وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد زمانی که کشاورز اولویت های مختلف( تک هدفه، دو هدفه ،سه هدفه ،چهار هدفه ،پنج هدفه و شش هدفه) را در نظر بگیرد الگوی بهینه کشت با کمترین مقادیر d درمدل پیشنهاد می شود که با بکارگیری این الگوها امکان کاهش مصرف آب وعملکرد بالای محصول وافزایش سود اقتصادی در منطقه مورد مطالعه وجود دارد و اهداف کشاورز در این الگوها بیش از سایر الگوها تامین می شود. و در پایان نیز راهکارهایی ارائه می گردد.